بیاض

نکته ها و تذکراتی بر فهرست دست نویس های عربی و فارسی مجموعه ی دکتر نبی بخش خان بلوچ

<div align="right"><table class="MsoTableGrid" dir="rtl" style="BORDER-RIGHT: medium none; BORDER-TOP: medium none; BORDER-LEFT: medium none; BORDER-BOTTOM: medium none; BORDER-COLLAPSE: collapse; mso-border-alt: solid windowtext .5pt; mso-yfti-tbllook: 480; mso-padding-alt: 0in 5.4pt 0in 5.4pt; mso-table-dir: bidi; mso-border-insideh: .5pt solid windowtext; mso-border-insidev: .5pt solid windowtext" cellspacing="0" cellpadding="0" border="1"><tbody><tr style="mso-yfti-irow: 0; mso-yfti-firstrow: yes; mso-yfti-lastrow: yes"><td style="BORDER-RIGHT: white 1pt solid; PADDING-RIGHT: 5.4pt; BORDER-TOP: white 1pt solid; PADDING-LEFT: 5.4pt; PADDING-BOTTOM: 0in; BORDER-LEFT: white 1pt solid; WIDTH: 326.25pt; PADDING-TOP: 0in; BORDER-BOTTOM: white 1pt solid; BACKGROUND-COLOR: transparent; mso-border-alt: solid white .5pt" valign="top" width="435">فهرست دست نویس های عربی و فارسی مجموعه دکتر نبی بخش خان بلوچ در آرشیو سند ، کراچی (پاکستان ) . نوشاهی ، خضر . زیر نظر <personname w:st="on" />عارف نوشاهی</personname /> . تهران : مؤسسه نشر فهرستگان ، وزیری (شمیز ) ، 104 ص ، 1383 ش.درباره مجموعه : دکتر نبی بخش خان بلوچ ( ت 1917 م ) يکی از بزرگان علم و تحقیق و استادان پاکستان به شمار می آید ، وی در رشته ی ادبیات عرب و تاریخ دانشگاه اسلامی علیگره (هند) تحصیل نموده و دکتری خود در رشته ی آموزش و پرورش را در دانشگاه کلمبییا نیویورک دریافت نموده است . </td><td style="BORDER-RIGHT: #ece9d8; PADDING-RIGHT: 5.4pt; BORDER-TOP: white 1pt solid; PADDING-LEFT: 5.4pt; PADDING-BOTTOM: 0in; BORDER-LEFT: white 1pt solid; WIDTH: 116.55pt; PADDING-TOP: 0in; BORDER-BOTTOM: white 1pt solid; BACKGROUND-COLOR: transparent; mso-border-alt: solid white .5pt; mso-border-right-alt: solid white .5pt" valign="top" width="155"><shapetype id="_x0000_t75" coordsize="21600,21600" o:spt="75" o:preferrelative="t" path="m@4@5l@4@11@9@11@9@5xe" filled="f" stroked="f" /><stroke joinstyle="miter" /><formulas /><f eqn="if lineDrawn pixelLineWidth 0" /><f eqn="sum @0 1 0" /><f eqn="sum 0 0 @1" /><f eqn="prod @2 1 2" /><f eqn="prod @3 21600 pixelWidth" /><f eqn="prod @3 21600 pixelHeight" /><f eqn="sum @0 0 1" /><f eqn="prod @6 1 2" /><f eqn="prod @7 21600 pixelWidth" /><f eqn="sum @8 21600 0" /><f eqn="prod @7 21600 pixelHeight" /><f eqn="sum @10 21600 0" /></formulas /><path o:extrusionok="f" gradientshapeok="t" o:connecttype="rect" /><lock v:ext="edit" aspectratio="t" /></shapetype /><shape id="_x0000_i1025" style="WIDTH: 105.75pt; HEIGHT: 150pt" type="#_x0000_t75" /><imagedata src="file:///C:\DOCUME~1\MAJIDG~1\LOCALS~1\Temp\msohtml1\01\clip_image001.png" /></shape /><img alt="طرح روی جلد فهرست دست نویس های عربی و فارسی مجموعه دکتر نبی بخش خان بلوچ" hspace="0" src="http://www.bayaz.net/pic/pakestan-1.jpg" align="baseline" border="0" /></td></tr></tbody></table></div>وی تا کنون مدیریت مراکز مهمی همچون مرکز تحقیقات و آموزش دانشگاه سند ، ریاست دانشگاه سند ، معاون وزارت آموزش عالی ، ریاست کمیسیون ملی تاریخخو فرهنگ ، ریاست دانشگاه بین المللی اسلامی اسلام آباد ، مشاورت سازمان ملی هجره را عهدار بوده است و در حال حاضر به عنوان استاد ممتاز کرسی آی. آی . در دانشگاه سند حیدر آباد مشغول می باشد . از جمله ی فعالیتهای نگارشی وی می توان به تصحیح مثنوی بیگلارنامه (فارسی ) ، سروده ی ادارکی بیگلاری ، فتح نامه سند معروف به چچنامه ( فارسی ) ، جواهر لغات ، باقیات از احوال کلهورا (فارسی ) ، تاریخ بلوچی ( فارسی ) غرة الزیجات (عربی ) اشاره نمود .مجموعه ی حاضر که کتابخانه ی شخصی دکتر نبی بخش خان بلوچ بوده است در حال حاضر به آرشیو سند در کراچی پاکستان منتقل شده است . <a style="mso-endnote-id: edn1" href="#_edn1" name="_ednref1">[1]</a>فهرست این کتابخانه تا کنون دوبار آنهم به همت دکتر خضر نوشاهی منتشر گردیده است بار اول در نشریه ی گروه اردو دانشگاه سند جام شورو به نام تحقیق در سال 99-1998 م ، شماره ی 12-13 و بار دوم همان فهرست با نظم و اسلوب بهتری به سال 2004 م در تهران توسط نشر فهرستگان منتشر گردید . درباره فهرستنگار : فهرست حاضر توسط دکتر خضر عباسي نوشاهي تهیه گردیده است وی در 8 مارس 1952 م در چنبل، پاكستان بدنیا آمد و دکترای خود را از دانشگاه همدرد، كراچي دریافت نموده است . به گفته ی دکتر <personname w:st="on" />عارف نوشاهی</personname /> در مقدمه ی فهرست حاضر دکتر خضر نوشاهی یکی از معدود کسانی در پاکستان است که از سال های ممتد با نسخه های خطی سرو کار دارد . وی از سال 80-1975 م همکاری نزدیک خود را با استاد احمد منزوی در تهیه فهرست مشترک نسخه های خطی فارسی پاکستان آغاز نمود و گزارش صدها نسخه به نام او در دوره 14 جلدی فهرست مشترک ثبت شده است . دکتر خضر نوشاهی در سالهای 98-1991 رئیس بخش مخطوطات بیت الحکمة دانشگاه همدرد بوده است از وی تا کنون فهارس زیر به چاپ رسیده است : <ol style="MARGIN-TOP: 0in" type="1"><li class="MsoNormal" dir="rtl" style="MARGIN: 0in 0.5in 0pt 0in; DIRECTION: rtl; LINE-HEIGHT: 150%; unicode-bidi: embed; TEXT-ALIGN: justify; mso-list: l4 level1 lfo2; tab-stops: list .5in">گنجینه شوق : فهرست نسخه های خطی فارسی کتابخانه دکتر نواز علی شوق ، کراچی ، 1413 ق / 1993 م ، کافی پبلی کیشن ، کراچی ، 8+ 144 ص . </li><li class="MsoNormal" dir="rtl" style="MARGIN: 0in 0.5in 0pt 0in; DIRECTION: rtl; LINE-HEIGHT: 150%; unicode-bidi: embed; TEXT-ALIGN: justify; mso-list: l4 level1 lfo2; tab-stops: list .5in">فهرست نسخه های خطی کتابخانه دانشگاه پنجاب ، لاهور- گنجینه آذر . اسلام آباد : مرکز تحقیقات فارسی ایران و پاکستان ، 1365 ش / 1986 م ، 16+592 . </li><li class="MsoNormal" dir="rtl" style="MARGIN: 0in 0.5in 0pt 0in; DIRECTION: rtl; LINE-HEIGHT: 150%; unicode-bidi: embed; TEXT-ALIGN: justify; mso-list: l4 level1 lfo2; tab-stops: list .5in">بخش مخطوطات بیت الحکمة ، دانشگاه همدرد [ کراچی ] . فکر و نظر:<a style="mso-endnote-id: edn2" href="#_edn2" name="_ednref2">[2]</a> ج 35 ، ش 3-2 ، جمادی الثانی – ذيقعده 1418 / 1998 م ، 224 ص .</li><li class="MsoNormal" dir="rtl" style="MARGIN: 0in 0.5in 0pt 0in; DIRECTION: rtl; LINE-HEIGHT: 150%; unicode-bidi: embed; TEXT-ALIGN: justify; mso-list: l4 level1 lfo2; tab-stops: list .5in">فهرست نسخه های خطی فارسی کتابخانه همدرد کراچی . اسلام آباد : مرکز تحقیقات فارسی ایران و پاکستان ، 1368 ش / 1988 م ، 23+247 ص . </li><li class="MsoNormal" dir="rtl" style="MARGIN: 0in 0.5in 0pt 0in; DIRECTION: rtl; LINE-HEIGHT: 150%; unicode-bidi: embed; TEXT-ALIGN: justify; mso-list: l4 level1 lfo2; tab-stops: list .5in">فهرست ذخیره مخطوطات دکتر نبی بخش خان بلوچ مخزونه سندهـ آرکائیوز کراچی . تحقیق ، نشریه بخش اردوی دانشگاه سند ، جام شورو ، ش 13-12 ، 99-1998 م ، صص 928-837 . </li></ol> درباره فهرست : این فهرست در بردارنده 247 نسخه خطی عربی ( 48 ) و فارسی( 185 ) است ، که از نفایس عربی می توان به کتاب تجهيز الجنازة لفوز السعادة ، اثر حامد بن کمال الدین بوبکانی ، تألیف در 1099 ق ، <a style="mso-endnote-id: edn3" href="#_edn3" name="_ednref3">[3]</a>ترجمه درهم الکیس ، متن از بوبکانی <a style="mso-endnote-id: edn4" href="#_edn4" name="_ednref4">[4]</a>، النهمة في الوصول الی عالی مقامات الصديقين اثر زین الدین الخوافی کتابت در 899 <a style="mso-endnote-id: edn5" href="#_edn5" name="_ednref5">[5]</a>و در بخش فارسی به کتاب اسامی الأدویة اثر عبدالفتاح نمکین <a style="mso-endnote-id: edn6" href="#_edn6" name="_ednref6">[6]</a>، خزانة المصلی أکبر اثر سيد حامد بخارائی <a style="mso-endnote-id: edn7" href="#_edn7" name="_ednref7">[7]</a>، دیوان نگار نوشته میر غلام محمد خان متخلص به نگار<a style="mso-endnote-id: edn8" href="#_edn8" name="_ednref8">[8]</a> اشاره نمود .فهرست مطالب این کتاب به شرح زیر است : <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="MARGIN: 0in 1in 0pt 0in; DIRECTION: rtl; TEXT-INDENT: -0.25in; LINE-HEIGHT: 150%; unicode-bidi: embed; TEXT-ALIGN: justify; mso-list: l2 level2 lfo1; tab-stops: list 1.0in">§ پیش گفتار ویراستار <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="MARGIN: 0in 1in 0pt 0in; DIRECTION: rtl; TEXT-INDENT: -0.25in; LINE-HEIGHT: 150%; unicode-bidi: embed; TEXT-ALIGN: justify; mso-list: l2 level2 lfo1; tab-stops: list 1.0in">§ مقدمه <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="MARGIN: 0in 1in 0pt 0in; DIRECTION: rtl; TEXT-INDENT: -0.25in; LINE-HEIGHT: 150%; unicode-bidi: embed; TEXT-ALIGN: justify; mso-list: l2 level2 lfo1; tab-stops: list 1.0in">§ الف . دست نویس های عربی <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="MARGIN: 0in 1in 0pt 0in; DIRECTION: rtl; TEXT-INDENT: -0.25in; LINE-HEIGHT: 150%; unicode-bidi: embed; TEXT-ALIGN: justify; mso-list: l2 level2 lfo1; tab-stops: list 1.0in">§ ب . دست نویس های فارسی <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="MARGIN: 0in 1in 0pt 0in; DIRECTION: rtl; TEXT-INDENT: -0.25in; LINE-HEIGHT: 150%; unicode-bidi: embed; TEXT-ALIGN: justify; mso-list: l2 level2 lfo1; tab-stops: list 1.0in">§ فهرست اختصارات و منابع <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="MARGIN: 0in 1in 0pt 0in; DIRECTION: rtl; TEXT-INDENT: -0.25in; LINE-HEIGHT: 150%; unicode-bidi: embed; TEXT-ALIGN: justify; mso-list: l2 level2 lfo1; tab-stops: list 1.0in">§ نمایه ها <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="MARGIN: 0in 1in 0pt 0in; DIRECTION: rtl; TEXT-INDENT: -0.25in; LINE-HEIGHT: 150%; unicode-bidi: embed; TEXT-ALIGN: justify; mso-list: l2 level2 lfo1; tab-stops: list 1.0in">§ نام مؤلفان / شارحان / مترجمان / سرایندگان <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="MARGIN: 0in 1in 0pt 0in; DIRECTION: rtl; TEXT-INDENT: -0.25in; LINE-HEIGHT: 150%; unicode-bidi: embed; TEXT-ALIGN: justify; mso-list: l2 level2 lfo1; tab-stops: list 1.0in">§ نام کاتبان <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="MARGIN: 0in 1in 0pt 0in; DIRECTION: rtl; TEXT-INDENT: -0.25in; LINE-HEIGHT: 150%; unicode-bidi: embed; TEXT-ALIGN: justify; mso-list: l2 level2 lfo1; tab-stops: list 1.0in">§ خطوط دست نویس ها <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="MARGIN: 0in 1in 0pt 0in; DIRECTION: rtl; TEXT-INDENT: -0.25in; LINE-HEIGHT: 150%; unicode-bidi: embed; TEXT-ALIGN: justify; mso-list: l2 level2 lfo1; tab-stops: list 1.0in">§ محل کتابت دست نویس ها <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="MARGIN: 0in 1in 0pt 0in; DIRECTION: rtl; TEXT-INDENT: -0.25in; LINE-HEIGHT: 150%; unicode-bidi: embed; TEXT-ALIGN: justify; mso-list: l2 level2 lfo1; tab-stops: list 1.0in">§ نمایه سال شماری کتابت دست نویس ها <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="MARGIN: 0in 1in 0pt 0in; DIRECTION: rtl; TEXT-INDENT: -0.25in; LINE-HEIGHT: 150%; unicode-bidi: embed; TEXT-ALIGN: justify; mso-list: l2 level2 lfo1; tab-stops: list 1.0in">§ نمایه مهرها و یادداشت های مالکیت <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="MARGIN: 0in 1in 0pt 0in; DIRECTION: rtl; TEXT-INDENT: -0.25in; LINE-HEIGHT: 150%; unicode-bidi: embed; TEXT-ALIGN: justify; mso-list: l2 level2 lfo1; tab-stops: list 1.0in">§ نمایه موضوع <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="MARGIN: 0in 1in 0pt 0in; DIRECTION: rtl; TEXT-INDENT: -0.25in; LINE-HEIGHT: 150%; unicode-bidi: embed; TEXT-ALIGN: justify; mso-list: l2 level2 lfo1; tab-stops: list 1.0in">§ نمایه بخش بندی دست نویس ها <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="MARGIN: 0in 1in 0pt 0in; DIRECTION: rtl; TEXT-INDENT: -0.25in; LINE-HEIGHT: 150%; unicode-bidi: embed; TEXT-ALIGN: justify; mso-list: l2 level2 lfo1; tab-stops: list 1.0in">§ نمایه آغاز دست نویس ها <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="MARGIN: 0in 1in 0pt 0in; DIRECTION: rtl; TEXT-INDENT: -0.25in; LINE-HEIGHT: 150%; unicode-bidi: embed; TEXT-ALIGN: justify; mso-list: l2 level2 lfo1; tab-stops: list 1.0in">§ نمایه انجام دست نویس ها <ul style="MARGIN-TOP: 0in" type="disc"><ul style="MARGIN-TOP: 0in" type="square"><li class="MsoNormal" dir="rtl" style="MARGIN: 0in 0.5in 0pt 0in; DIRECTION: rtl; LINE-HEIGHT: 150%; unicode-bidi: embed; TEXT-ALIGN: justify; mso-list: l2 level2 lfo1; tab-stops: list 1.0in"><a name="<ASP-Rider:blogitemid_/>">نمایه انجامه دست نویس </a>'">ها </li></ul></ul> <a href="http://bayaz.net/?id=-731004804">توضیحاتی در مورد فهرست حاضر</a> ( وبلاگ بیاض ) <a href="http://www.iranbin.com/BookDetails.aspx?BookID=450345&rd=/BookSearchResults.aspx?page=12&type=5&SubID=88">برای خرید کتاب بر روی این خط کلیک کنید .</a> ( سایت ایران بین ) بررسی فهرست : فهرست حاضر متأسفانه از جهت دقت نمره ی خوبی دریافت نمی کند و مفهرس ارجمند کمال صبر و حوصله در بررسی نسخه های خطی که لازمه ی کار فهرستنگاری می باشد را جهت تکمیل و ارائه ی فهرست به خرج نداده است اشکالات فراوانی در دو بخش مختلف کتابشناسی و نسخه شناسی فهرست حاضر به چشم می خورد که این حقیر ترجیحا و از باب اینکه اضافاتی نیز بر برخی از مطالب این فهرست داشته ام بعد از ذکر اجمالی این اشکالات با استفاده از شماره ی مسلسل خود فهرست عنوان کتاب را آوره و بعد از آن به رفع اشکال و یا ایراد تکمله های خود می پردازم و در انتها نیز منابع مفیدی جهت برررسی های بیشتر به خوانندگان معرفی می نمایم .در اینجا متذکر می گردم که در این یادداشت صرفا به بررسی بخش عربی فهرست حاضر پرداخته ام و در آینده نیز بخش فارسی فهرست مورد مطالعه قرار خواهد گرفت . اشکالات کلی این فهرست به قرار زیر است : <ol style="MARGIN-TOP: 0in" type="1"><li class="MsoNormal" dir="rtl" style="MARGIN: 0in 0.5in 0pt 0in; DIRECTION: rtl; LINE-HEIGHT: 150%; unicode-bidi: embed; TEXT-ALIGN: justify; mso-list: l0 level1 lfo5; tab-stops: list .5in">عناوین مجعول : ش : 1 عنوان این کتاب أبوالمکارم نامیده شده است و حال آنکه این کتاب شرحی است بر النقایه تألیف أبوالمکارم بن عبدالله بن محمد ، عنوان نسخه ی شماره 36 کيدانی آمده است و حال آنکه عنوان این کتاب در منابع کتابشناسی الکیدانية في الفقه آمده است . </li><li class="MsoNormal" dir="rtl" style="MARGIN: 0in 0.5in 0pt 0in; DIRECTION: rtl; LINE-HEIGHT: 150%; unicode-bidi: embed; TEXT-ALIGN: justify; mso-list: l0 level1 lfo5; tab-stops: list .5in">نسخه های مجهول المؤلف : از 44 عنوان نسخه ی عربی مؤلفین 11 عنوان آن مجهول مانده است که این حقیر با دفتی که نموده ام مؤلفین 4 عنوان آنرا شناسایی نموده ام : شماره های : 1 ، 8 ، 15 ، 25 و صد البته رعایت نکاتی چون معرفی فصول و ابواب کتاب ، موضوع ، آغاز و انجام مناسب خود باعث می گردید که شناسایی عناوین مجهول دیگر نیز آسانتر نماید . </li><li class="MsoNormal" dir="rtl" style="MARGIN: 0in 0.5in 0pt 0in; DIRECTION: rtl; LINE-HEIGHT: 150%; unicode-bidi: embed; TEXT-ALIGN: justify; mso-list: l0 level1 lfo5; tab-stops: list .5in">موضوع بندی : متأسفانه در بسیاری از نسخه های موضوع کتاب مشخص نگردیده است . </li><li class="MsoNormal" dir="rtl" style="MARGIN: 0in 0.5in 0pt 0in; DIRECTION: rtl; LINE-HEIGHT: 150%; unicode-bidi: embed; TEXT-ALIGN: justify; mso-list: l0 level1 lfo5; tab-stops: list .5in">عدم اشاره به سنه ی وفات مؤلف : در شماره های 3 ، 5 ، 11 ، 16 ، 18 ، 19 ، 28 ، 32 ، 34 ، 37 ، 42 ، 44 به سال وفات مؤلف اشاره ای نشده است و همچنین در شماره ی 43 سنه ی وفات اشتباه می باشد . </li><li class="MsoNormal" dir="rtl" style="MARGIN: 0in 0.5in 0pt 0in; DIRECTION: rtl; LINE-HEIGHT: 150%; unicode-bidi: embed; TEXT-ALIGN: justify; mso-list: l0 level1 lfo5; tab-stops: list .5in">فقدان کتابشناسی : این نقیصه تقریبا در تمامی نسخه ها بنوعی به چشم می خورد . و حتی مؤلف از ذکر فصول و ابواب و یا محتوای کتاب خاصه در نسخه های مجهول بسیار بخل ورزیده است و در بسیاری نیز از ذکر منبعی در باب کتابشناسی نسخه خودداری نموده است . </li><li class="MsoNormal" dir="rtl" style="MARGIN: 0in 0.5in 0pt 0in; DIRECTION: rtl; LINE-HEIGHT: 150%; unicode-bidi: embed; TEXT-ALIGN: justify; mso-list: l0 level1 lfo5; tab-stops: list .5in">آغاز و انجام : متأسفانه مفهرس ارجمند تنها به ارائه ی آغاز نسخه ها اکتفا نموده است- به جز نسخه ی شماره 39 - و حال آنکه ارزش ذکر انجام نسخه ها در معرفی و شناسایی نسخه های کمتر از ذکر آغاز نمی باشد . </li><li class="MsoNormal" dir="rtl" style="MARGIN: 0in 0.5in 0pt 0in; DIRECTION: rtl; LINE-HEIGHT: 150%; unicode-bidi: embed; TEXT-ALIGN: justify; mso-list: l0 level1 lfo5; tab-stops: list .5in">عدم اشاره به چاپ : اشاره به چاپ نسخه های چاپ شده از لازمات کار یک فهرستنگار برای معرفی یک نسخه می باشد که کار را برای محققین آسانتر می کند . </li><li class="MsoNormal" dir="rtl" style="MARGIN: 0in 0.5in 0pt 0in; DIRECTION: rtl; LINE-HEIGHT: 150%; unicode-bidi: embed; TEXT-ALIGN: justify; mso-list: l0 level1 lfo5; tab-stops: list .5in">ابعاد نسخه : در بخش نسخه شناسی در هیچکدام از نسخه ها اشاره ای به ابعاد نسخه و نوع جلد و کاغذ نشده است . </li></ol>الف . دست نویس های عربی 1|| أبوالمکارم : عنوان کتاب اشتباه بوده و این کتاب از شروح النقاية در فقه حنفی است که مؤلف آن أبي المکارم بن عبدالله بن محمد بوده که در رجب سال 907 قمری آنرا به پایان رسانیده است . [ کشف الظنون :2/197 ] 2|| ایساغوجی : کتابی است در علم منطق و مؤلف آن اثیر الدین مفضل بن عمر أبهری در سنه ی 660 قمری وفات نموده است ، نسخه ای از این کتاب به تاریخ کتابت 820 قمری به شماره ض 28688 در کتابخانه آستان قدس رضوی موجود است .[ دائرة المعارف بزرگ اسلامی :6/586 ؛ فهرست آستان قدس رضوی :24/20 ]3|| بشارة الحبیب في فضل الغريب :در موضوع حدیث و نوشته ی عبدالوهاب بن ولی الله متوفی سنه ی 1001 قمری است .[ معجم المؤلفین : 6/231 ]5|| تحفة المحبين في شرح الأربعين : تألیف محمد حیاة بن إبراهیم السندي المدني متوفی سنة 1163 ق است . این کتاب شرح بر اربعين نَوَوی می باشد . [معجم المولفين ۳/‎۲۷۱.؛ سلک الدرر ۴/‎۳۴.؛ فهرس الفهارس ۱/‎۲۶۵،۲۶۴.؛ ايضاح المکنون ۱/‎۴۱۳.؛ الأعلام : 6/111 ؛ فهرس التيمورية ۴/‎۱۵۱.؛ هدية العارفين ۲/‎۳۲۷. الأعلام :6/11 ] 8|| التوضیح في حلّ غوامض التنقیح : شرح عبيدالله بن مسعود معروف به صدر الشریعة ( م 747 ) می باشد که خود ماتن بوده و این شرح در لکهنو به سال 1312 قمری به چاپ رسیده است . [کشف الظنون : 1/496 ؛ هدیة العارفین : 1/650 ؛ معجم المؤلفین : 1/650 ؛ معجم المطبوعات العربیة : 1/636 و 2/1199 ؛ الاعلام ۴/۱۹۷-۴/‎۳۵۴.؛ ريحانه ۳/‎۴۳۳.؛ الکني و الالقاب ۲/‎۴۱۵.؛ لغتنامه دهخدا، عبيدالله ‎۹۶.؛ فرهنگ بزرگان ‎۳۳۰.؛ مفتاح السعاده ۲/‎۵۹.؛ مولفين کتب چاپي فارسي و عربي ۴/۳۹-‎۴۰.] 11|| جمع الوسایل في شرح الشمایل : نوشته ی علي بن محمد سلطان قاری ( م 1016 ق ) این کتاب قبلا به چاپ رسیده است . <ul style="MARGIN-TOP: 0in" type="square"><li class="MsoNormal" dir="rtl" style="MARGIN: 0in 0.5in 0pt 0in; DIRECTION: rtl; LINE-HEIGHT: 150%; unicode-bidi: embed; TEXT-ALIGN: justify; mso-list: l1 level1 lfo3; tab-stops: list .5in">قاهرة : مکتبة و مطبعة مصطفی البابي الحلبي ، 1228 ق </li><li class="MsoNormal" dir="rtl" style="MARGIN: 0in 0.5in 0pt 0in; DIRECTION: rtl; LINE-HEIGHT: 150%; unicode-bidi: embed; TEXT-ALIGN: justify; mso-list: l1 level1 lfo3; tab-stops: list .5in">مصر : بی نا ، 1290 ق </li><li class="MsoNormal" dir="rtl" style="MARGIN: 0in 0.5in 0pt 0in; DIRECTION: rtl; LINE-HEIGHT: 150%; unicode-bidi: embed; TEXT-ALIGN: justify; mso-list: l1 level1 lfo3; tab-stops: list .5in">بيروت : دارالمعرفة ، بی تا </li><li class="MsoNormal" dir="rtl" style="MARGIN: 0in 0.5in 0pt 0in; DIRECTION: rtl; LINE-HEIGHT: 150%; unicode-bidi: embed; TEXT-ALIGN: justify; mso-list: l1 level1 lfo3; tab-stops: list .5in">قاهرة : دار احیاء الکتب العربی ، 1317 ق </li></ul>[ کشف الظنون : 2/106 ؛ هدیة العارفین : 1/752 ؛ معجم المطبوعات العربیة : 2/1792 ]12|| حاشية علی شرح عقاید نسفی : آغاز این نسخه که مؤلفش نیز ناشناخته است با دو نسخه زیر مطابقت دارد : <ul style="MARGIN-TOP: 0in" type="square"><li class="MsoNormal" dir="rtl" style="MARGIN: 0in 0.5in 0pt 0in; DIRECTION: rtl; LINE-HEIGHT: 150%; unicode-bidi: embed; TEXT-ALIGN: right; mso-list: l3 level1 lfo4; tab-stops: list .5in">مدارک التنزیل و حقائق التأویل ، عبدالله بن أحمد النسفی ( م 708 ق ) </li><li class="MsoNormal" dir="rtl" style="MARGIN: 0in 0.5in 0pt 0in; DIRECTION: rtl; LINE-HEIGHT: 150%; unicode-bidi: embed; TEXT-ALIGN: right; mso-list: l3 level1 lfo4; tab-stops: list .5in">تحفة المقربین في شرح التجرید ، مصطفی بن إبراهیم از شاگردان ملا محمد باقر خراسانی به فارسی در دو باب به سال 1068 قمری نگارش یافته است . </li></ul>[ الذریعة : 3/470 ؛ کشف الحجب والإستار : 107 ]14|| درهم الکيس : این کتاب منختبی از کتاب تجهیز الجنائز بوبکانی است 15|| ذخیرة العقی : نوشته ی یوسف بن جنید التوقاتي يا توقادي الرومي ( م 903 ق ) معروف به أخي الچلبي وی تألیف این شرح را در سال 891 قمری آغاز نموده و بعد از ده سال آنرا به پایان رسانیده است . [ کشف الظنون : 1/823 و 2/2022؛ هدية العارفين : 2/563 ؛ الاعلام : 8/223 ؛ معجم المولفين ۴/‎۱۵۱ و ۱۳/‎۲۸۶.؛ اعلام ۸/‎۲۲۳ و ۹/‎۲۹۶.؛ فهرس مکتبه الازهر ۲/‎۱۵۸؛ مداخل المولفين و الاعلام العرب حتي عام ‎۱۲۱۵ق-‎۱۸۰۰م ۱/‎۴۹.] 18|| الرسالة من تیسیر القادر القدیر في تفسير قوله تعالی انا ارسلناک شاهدا و مبشرا و نذیرا : نوشته ی ابراهیم بن محمد بن عیسی برهان الدین الميمونی ( م 1079 ق ) [معجم المولفين ۱/۶۸، ‎۱۰۳.؛ الاعلام ۱/۶۴، ‎۶۷.؛ ريحانه ۶/‎۸۲.؛ لغتنامه دهخدا، ميموني ‎۳۲۳.؛ فرهنگ بزرگان اسلام و ايران ‎۱۸.؛ خلاصة الاثر ۱/‎۴۵.؛ صفوة من انتشر ‎۱۴۵.؛ بروکلمان ۲/‎۳۰۷.؛ رحلة العياشي ۱/‎۱۲۶.؛ هدية العارفين ۱/‎۳۲.؛ نشر المثاني ۱/‎۲۷۷.؛ فهرسن ازهرية ۱/‎۶]25|| شرح فقه الأکبر : نوشته ی احمد بن محمد المغنيساوی الرومي ، ( م ح 1090 ق ) وی این شرح را در سال 939 قمری به پایان رسانیده است .[ کشف الظنون : 2/1287 ؛ هدیة العارفین : 1/162 ؛ الأعلام : 1/243 ؛ مولفين کتب چاپي (فارسي - عربي) ۶/‎۲۶۴؛ الموسوعة الميسرة في تراجم ائمة التفسير و الاقرار و النحو و اللغة ۱/‎۳۷۴.] 26|| الشرح للشمة في الميزان : نوشته ی علاء الدين بن معین الدين منکوری نهروالی قاضی منکور این کتاب در علم منطق نوشته شده است . 28|| غاية الکمال في بيان أفضل الأعمال : عنوان این کتاب عين الکمال نیز آمده است و عنوان دقیق مؤلف آن علی بن حسام الدين بن عبدالملک بن قاضی خان متقی برهان پوری ( م 975 ق ) می باشد . [ دانشنامه ادب فارسي در شبه قاره (هند، پاکستان، بنگلادش) ۴/‎۱۸۲۵.؛ اخبار الاخيار ‎۲۶۳.؛ اردو دائره معارف اسلاميه ۱۸/‎۵۰۴.؛ تاريخ ادبيات مسلمانان پاکستان و هند ۲/‎۶۳۲.؛ تاريخ تفکر اسلامي در هند ‎۱۴۶.؛ تاريخ نظم و نثر در ايران ۱/‎۴۰۲.؛ تذکره علماي هند ‎۱۴۶]31|| القول الجميل في بيان سواء السبيل : این کتاب در سال 1329 قمری در لاهور و همچنین در کانپور به سال 1917 م به چاپ رسیده است . اسماعیل پاشا سنه ی وفات مؤلف را 1180 قمری ذکر نموده است . [ ایضاح المکنون : 2/248 ؛ هدية العارفین : 1/177 ؛ الأعلام : 1/149 ؛ معجم المؤلفین : 4/292 ] 34|| الوجوه والنظائر في القرآن : تألیف حسین بن محمد الدامغاني ( م 478 ق ) می باشد . این کتاب با عنوان قاموس القرآن إصلاح الوجوه والنظائر نیز آمده و در سال 1970 م توسط عبدالعزیز سيد الأهل در دارالعلم للملایین بیروت به چاپ رسیده است . [ هدية العارفين 1/310 ، تاريخ الأدب العربي 6/288 ، الأعلام 6/276 ، معجم المخطوطات المطبوعة 3/82 ، معجم المفسرين 2/579 ، معجم المعاجم 20 .]35|| کتاب المنج المبين في شرح الأربعین للفاکهانی : عنوان کتاب اینگونه است "المنهج المبين في شرح الأربعين " این کتاب در حقیقت شرحی است بر أربعین نووی که عمر بن علی بن سالم معروف به فاکهانی ( م 734 ق ) آنرا تألیف نموده است .[هدية العارفین : 1/789 ؛ الأعلام : 5/56 ؛ معجم المؤلفین : 7/299 ؛ حسن المحاضره ۱/‎۴۵۸؛ شذرات الذهب ۶/۹۶، ‎۹۷ و ۸/‎۱۶۹؛ الديباج المذهب ۲/‎۸۰؛ شجرة النور الزکيه ۳/۱۸۷، ‎۲۰۴؛ الدرر الکامنه ۳/۱۸۷، ‎۲۵۴؛ بغية الوعاة ۲/‎۲۲۱؛ الجامع، جامع شمل اعلام المهاجرين المنتسبين الي اليمن و قبائلهم ‎۴۰۸؛ درة الحجال في غرة اسماء الرجال ‎۳۸۰] 36|| کيدانی : عنوان اصلی این کتاب " الکيدانية في الفقه " می باشد که تألیف لطف الله نسفی کیدانن ( م 750 یا حدود 900 ق ) در موضوع فقه حنفی است ، از این کتاب خلاصه ها و شروح و ترجمه های مختلفی موجود می باشد که برای اطلاع بیشتر می توانید به منابع زیر مراجعه نمایید . این کتاب در سال 1327 قمری به همراه سه شرح معراج المؤمنین في أهل علیین نوشته سر هندی و شرح خلاصة الکيدانی قاسمی و شرحی مجهول المؤلف در آستانه و همچنین در سال 1300 قمری در دهلی و در سال 1893 قمری به عربی و فارسی در تاشکند به چاپ رسیده است ..[کشف الظنون : 2/1229 و 1802 ؛ ایضاح المکنون : 2/544 ؛ هدیة العارفین : 1/631 ؛ و 2/244 و 415 ؛ معجم المطبوعات العربیة : 1/1052 و 2/1580 ؛ معجم المؤلفین : 8/156 ؛ فهرست نسخه‌هاي خطي کتابخانه ملي عشق‌آباد ترکمنستان ‎۳۱؛ فهرست انستيتوي فارسي تاجيکستان ۲/‎۱۸۵؛ فهرست ظاهرية( فقه : 2/127 ؛ مولفين کتب چاپي فارسي و عربي ۵/‎۱۳۷. ]37|| مختصر أبي القاسم الرافعي : نام این کتاب در اصل مختصر المحرر في الفروع می باشد که نوشته ی عبدالکریم بن محمد بن عبدالکریم بن الفضل الرافعی القزوینی ( م 623 ق ) و صاحب کتاب التدوين في أخبار القزوین می باشد . يحیی بن شریف النووی ( م 676 ق ) با عنوان المنهاج این کتاب را مختصر نموده و علی بن محمد الناجی یا الباجي ( م 714 ق ) و همچنین محمود بن محمد الاصفهیدی با عنوان الایجاز این کتاب را مختصر نموده اند . این کتاب توسط شهاب الدین احمد بن یوسف السندی ( م 907 ق ) شرح شده است . [ کشف الظنون : 2/1612و1613 ؛ هدیة العارفین : 1/609 ؛ الاعلام : 4/55 ] 41|| منتخب فتوحات مکية : از این کتاب منتخبات چندی سراغ دارم که از آنجمله فوائد منتخبة عبدالرحمن بن محمد انطاکی ( م 858 ق ) و منتخب فتوحات المکية نوشته ی فیض کاشانی عليه الرحمة [ الذریعة : 22/418 ؛ فهرست خود نوشت فیض کاشانی : 105 و 267] 43|| النهمة في الوصول الی عالی مقامات الصديقين : تألیف : محمد بن محمد بن علي خوافي ( م 838 ق ) [ دانشنامه ادب فارسي در افغانستان ۳/‎۴۹۰؛ المنجد في الاعلام /‎۲۷۴؛ فرهنگ سخنوران /‎۲۵۱؛ رياض‌العارفين ‎۸۲؛ قاموس‌الاعلام، د /‎۲۴۴۴؛ روز روشن ۳۳۵ ،‎۲۷۶.؛ هفت اقليم /‎۵۲۲؛ معجم الفلاسفة ‎۲۵۱؛ از سعدي تا جامی ‎۴۳۱؛ تاريخ نظم و نثر ‎۲۶۴؛ دايرةالمعارف فارسي ۱/‎۱۲۰۱] <div style="mso-element: endnote-list"> <hr align="left" width="33%" size="1" /><div id="edn1" style="mso-element: endnote"><a style="mso-endnote-id: edn1" href="#_ednref1" name="_edn1">[1]</a> . برگرفته از مقدمه فهرست دست نویس های عربی و فارسی در مجموعه ی نبی بخش خان </div><div id="edn2" style="mso-element: endnote"><a style="mso-endnote-id: edn2" href="#_ednref2" name="_edn2">[2]</a> . مجموعه مقالاتی که در سمینار ملی نسخه های خطی در اداره تحقیقات اسلامی اسلام آباد ، در تیر 1375 شمسی برگزار گردید . </div><div id="edn3" style="mso-element: endnote"><a style="mso-endnote-id: edn3" href="#_ednref3" name="_edn3">[3]</a> . فهرست حاضر : 19</div><div id="edn4" style="mso-element: endnote"><a style="mso-endnote-id: edn4" href="#_ednref4" name="_edn4">[4]</a> . همانن: 21</div><div id="edn5" style="mso-element: endnote"><a style="mso-endnote-id: edn5" href="#_ednref5" name="_edn5">[5]</a> .همان : 26</div><div id="edn6" style="mso-element: endnote"><a style="mso-endnote-id: edn6" href="#_ednref6" name="_edn6">[6]</a> . همان : 28</div><div id="edn7" style="mso-element: endnote"><a style="mso-endnote-id: edn7" href="#_ednref7" name="_edn7">[7]</a> . همان : 41</div><div id="edn8" style="mso-element: endnote"><a style="mso-endnote-id: edn8" href="#_ednref8" name="_edn8">[8]</a> . همان : 44</div></div>

پنجشنبه ۲۹ تير ۱۳۸۵ ساعت ۹:۵۶