| اولین بار با کتاب " یادداشتهای مینوی " بود که با مجتبی مینوی آشنا شدم ، از همان موقع ارادتی خاص به این مرد بزرگ پیدا نمودم ، هر اهل فنی با مطالعه ی این مجموعه ی یادداشت ها پی به خبرویت مینوی در ادب فارسی و عربی و عشق و علاقه ی وافر وی به میراث مکتوب ایرانی و اسلامی پی خواهد برد . |
قصد جمله پراکنی درباره ی تسلط مینوی بر علوم مختلفه را ندارم و هدفم از این یادداشت صرفا روشن کردن گوشه ای از تلاشهای عاشقانه ی مینوی در عرصه ی میراث مکتوب ایرانی و اسلامی است .
فعالیتهای مینوی در عرصه ی میراث مکتوب را به طور کلی می توان به سه دسته تقسیم نمود :
1. تصحیح ميراث مکتوب :
مینوی با دقتی موشکافانه کتب مهمی را از کنج تاریک کتابخانه ها گلچین نموده و همت بر تصحیح آنها می گمارد ، البته گشاده دستی وی آنقدر مثال زدنی و ارزشمند است که گاه نسخه هایی را مشترکا به تصحیح می رسانید و گاه نسخه هایی را که به مشقت بدست آورده بود به دست دیگر دوستان برای تصحیح می سپارد ، سه نکته ی قابل توجه در تصحیحات مینوی وجود دارد که تصحيحات وی را در زمره ی تصحيحات معتبر قرار می هد ، اول انتخاب نسخ معتبر ، دوم انتخاب روش علمی و انتقادی در تصحیح متون ، سوم دقت نظر در تنظیم عبارات و صفحه بندی و حروفچینی
کتب زیر حاصل تلاشهایی مینوی در این عرصه است :
1. دیوان ناصر خسرو ، با همكاری دكتر مهدی محقّق، تهران، انتشارات دانشگاه تهران، 1353.
2. شاهنامه فردوسی ، با همكاری عباس اقبال آشتیانی، تهران، بروخیم، ج1، 1313.
3. نوروزنامه : تألیف خیام نیشابوری، تهران، 1312.
4. ویس و رامین : سرودة فخرالدین اسعد گرگانی، تهران، بروخیم، 1314.
5. رساله در امر مالیات : تألیف خواجه نصیرالدین طوسی، با همكاری ولادیمیر مینورسكی (مندرج در Bsoas 1940 م ـ 1321).
6. مصنّفات افضل الدین مرقی كاشانی، با همكاری یحیی مهدوی، انتشارات دانشگاه تهران، ج1، 1330، ج2، 1337.
7. عیون الحكمه : تألیف ابن سینا، تهران، دانشگاه تهران، 1333.
8. تحریمة القلم : از سنائی غزنوی (مندرج در فرهنگ ایران زمین، ج5، 1335)
9. السعادة و الاسعاد (چاپ عكسی از روی خط مینوی): تألیف ابوالحسن عامری، ویسبادن، 1336.
10. كلیله و دمنه : ترجمه و انشای نصرالله منشی، تهران، دانشگاه تهران، 1343.
11. سیرت جلال الدین مینكبرنی : تألیف شهاب الدین محمد خرندزی، تهران، بنگاه ترجمه و نشر كتاب، 1344.
12. تنسوق نامه یا طب اهل ختا: تألیف رشیدالدین فضل اللّه همدانی، تهران، دانشكدة ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران، 1350.
13. وقفنامة ربع رشیدی (چاپ عكسی): تألیف رشیدالدین فضل الله همدانی، با همكاری ایرج افشار، تهران، انجمن آثار ملی، 1350.
14. احوال و اقوال شیخ ابوالحسن خرقانی به ضمیمة منتخب نورالعلوم، تهران، انجمن آثار ملی، 1354.
15. نامة تنسر : با همكاری محمد اسمعیل رضوانی، تهران، خوارزمی، 1354.
16. اخلاق ناصری : تألیف خواجه نصیرالدین طوسی، با همكاری علیرضا حیدری، تهران، خوارزمی، 1356.
17. البلغه : تألیف ادیب یعقوب كردی نیشابوری، با همكاری فیروز حریرچی، تهران، بنیاد فرهنگ ایران، 135.
18. داستان سیاووش از شاهنامه فردوسی، تهران، مؤسّسة مطالعات و تحقیقات فرهنگی، 1363.
2. تهیه میکروفیلم :
مینوی با بررسی نسخه های خطی کتابخانه های ترکیه ، موزه بریتانیا ، دیوان هند، دانشگاه کمبریج ، دانشگاه آکسفورد ، ادینبورگ و چستربیتی ، حدودا 15000 نسخه ی خطی را مورد مداقه قرار داد و از آن ميان عکس و میکروفیلمهای فراوانی از آن نسخه ها تهیه نموده و به ایران فرستاد که حاصل این تلاش را می توان در فهرست میکروفیلمهای کتابخانه مرکزی دانشگاه ، کتابخانه ملی و کتابخانه ی شخصی اش نظارگر بود . در واقع می توان گفت هسته ی اولیه بخش میکروفیلمهای کتابخانه مرکزی دانشگاه تهران را که مجموعه ای کم نظير می باشد ، میکروفیلم هایی تشکیل داده اند که مینوی تهیه نموده بود .
3. فهرست نگاری این فهرست استاد مینوی اقدام به فهرستنویسی نسخه های خطی دیگر کتابخانه های کشور انگلیس و ترکیه نیز نموده اند که با کمال تأسف بیشتر این فهارس تا این لحظه به صورت مخطوط باقی مانده است . استاد ایرج افشار در باب دقت نظر مرحوم مینوی در برخورد با نسخه های خطی می گوید :
در ایام اقامت مرحوم مینوی در انگلیس، آربری [1] پیشنهاد همکاری در تنظیم فهرست نسخه های خطی فارسی کتابخانه چستر بیتی [2] را به مینوی می دهد و حاصل این همکاری سه جلد فهرست منتشر شده در سال 1959 میلادی است،البته در این کار اشخاصی چون بلوشه [3]، روبینسون [4]، و ویلکنسون [5] نیز سهیم بوده اند .
" مینوی تنها به دیدن نسخه و تشخیص خوب بودن آنها اکتفا نکرد چون عالم بود و دوستدار راستین علم ، یک یک نسخ را به طریق علمی و با وسواس و دقت خاص خویش در مطالعه می گرفتتو نکته ها و دقایقی را که در هر یک تازه می یافت به اسلوب صحیح عالمانه بر روی اوراق مستقل یادداشت می کرد و بدین طریق مجموعه های کثیر و متعدد یادداشت و نوشته و منقولات از نسخ ترکیه فراهم کرد که خود خزانه ای است از معرفت و تحقیق و دریایی است از اطلاعات عالی و مهم در زمینه مباحث ایران شناسی و معارف اسلامی و طبعا مکمل آنچه در دوران اقامت در انگلستان فراهم کرده بود . [6]
مینوی سه بار به ترکیه سفر نموده است بار اول بین سالهای 1318 - 1324 شمسی که ریاست دبستان ایرانیان به وی واگذار شد و بار دوم در سال 1330 که برای شرکت در کنگره مستشرقین به استانبول رفت و بار سوم در سال 1334 شمسی تا سال 1340 شمسی که به سمت رایزن فرهنگی به ترکیه پای گذاشت .
استاد ايرج افشار در باب تجسس مينوی در کتابخانه های ترکيه می گويد :
| " در کتابخانه های آن کشور سه شخص عالم بیش از هر کس دیگر از سر حوصله و تجسس به جستجوی علمی و دقیق پرداخته اند و آن سه نفر عبارتند از : هلموت ریتر آلمانی ، احمد آتش ترک و استاد علامه بزرگوار و نادر المثال مجتبی مينوی ایرانی که روانش شاد باد . "[7]
| ||
|
|
| |
شايان توجه است که افراد ديگری چون حاجی خلیفه ، اسماعیل پاشا ، احمد تيمور ، فؤاد سزگين ، رمضان ششن و در نهايت از ايرانيان مرحوم سيد عبدالعزیز طباطبائی و استاد توفیق سبحانی نیز از جمله ی بزرگانی بوده و هستند که در خزائن ترکیه به جستجو و بررسی نسخه های خطی پرداخته اند .
برخی از نتایج سفرهای مينوی و غور در کتابخانه ها در قالب مجموعه مقالاتی با عنوان " از خزائن ترکیه " در مجله دانشکده ادبیات دانشگاه تهران به چاپ رسیده که به قرار زیر است .
· از خزاین ترکیه . مجله دانشکده ادبیات تهران . سال 1335 ش ، ج 4 ، ش 2: 42-75 .
· از خزاین ترکیه . مجله دانشکده ادبیات تهران . سال 1335 ش ، ج 4 ، ش 3 : 53-89 .
· از خزاین ترکیه . مجله دانشکده ادبیات تهران . سال 1339 ش ، ج 7، ش 4 : 1-51 .
مینوی در مقالات متعدد خود در باب معرفی کتب مختلف به معرفی نسخه های خطی نفیسی که از آن کتابها ، مورد بررسی قرار داده بود می پرداخت .[8]
مينوی با صبر و حوصله و عشق و علاقه ای که در جستجوی نسخه های خطی مهم در کتابخانه های ترکیه به خرج داد توانست گنجینه های ارزشمندی از آثار قدما را از کنج تاریک کتابخانه های این شهر بیرون کشیده و به دست اهل تحقیق برساند .استاد ایرج افشار از باب نمونه می گوید :
" مگر نه آنست که ترجمان البلاغة رادویانی و سندبادنامه سمرقندی و ورقه وگلشاه عیوقی و کلیات سیف فرغانی که هرچهار از آثار ممتاز و مهم زبان فارسی است درین سی سال اخیر از زوایای فراموش شده کتابخانه های ترکیه به دست آمده است "
ایا صوفیا
(۱)
الاغراض الطبیة والمباحث العلایة الخوارزمیة ( فارسی – پزشکی )
تألیف : گرگانی ، اسماعیل بن حسین بن حسن (م ۵۳۵ ق )
ش ۳۵۶۵ ، نسخ ، ۲۷ جمادی الاولی ، ۶۷۰ قمری ، [ مینوی : ۱۰۴ ]
ش ۳۵۶۶ ، نسخ ، محرم ۵۴۳ قمری ، ۲۸۳ گ [ مینوی : ۱۰۴ ]
[ کشف الظنون : ۱/۱۳۰ ؛ الذریعة : ۲/۲۵۱ و ۱۱/۹۵ ؛ اعیان الشیعة : ۳/۳۱۹]
(۲)
برید السعادة ( فارسی – حدیث )
تألیف : محمد بن غازی ملطیوی
این کتاب در سال ۱۳۵۱ توسط انتشارات دانشگاه تهران به تصحیح محمد شیروانی به چاپ رسیده است .
ش ۱۶۸۲ ، نستعلیق ، پنجشنبه ، نهم ربیع الثانی ۸۵۹ قمری ، ۱۹۶ گ [ مینوی : ۱۱۲ ؛ میکروفیلمها : ۱/۲۱ ]
(۳)
البلغة المترجم فی اللغة ( لغت – فارسی )
تألیف : أبویوسف یعقوب کردی نیشابوری ( م ۴۷۴ ق )
ش ۹۵۴ ، ۶۵۴ قمری [ مینوی : ۱۶۲ ؛ میکروفیلمها : ۲/۱۵۴ ]
(۴)
ترجمه اشارات ابن سینا ( فلسفه – فارسی )
تألیف :
ش ۱/۲۳۸۶ ، پنجشنبه چهاردهم جمادی الاولی ، ۶۸۱ قمری [ مینوی : ۸۸ ]
(۵)
ترجمه رساله قشیری ( عرفان – فارسی )
تألیف : ؟
ش ۲۰۷۷ ، احتمالا در ۸۵۹ قمری ، ۱۱۳پ – ۲۷۲ [ مینوی : ۹۶ ؛ میکروفیلمها :۱/۱۰۶]
(۶)
ترجمه صورالکواکب صوفی ( نجوم – فارسی )
تألیف : نصیر الدین طوسی ، محمد بن محمد (م ۶۷۲ ق )
این نسخه به صورت عکسی توسط بنیاد فرهنگ در سال ۱۳۴۸ ش منتشر گردیده است .
ش ۲۵۹۵ ، [مینوی : ۱۶۶ ]
[ الذریعة : ۴/۱۱۴ ]
(۷)
تصحیح التصحیف وتحریر التحریف ( لغت – عربی )
تألیف : صفدی ، خلیل بن ایبک ( م ۷۶۴ ق )
ش ۴۷۳۲ ، ۹۱ گ [ مینوی : ۱۴۸ ؛ میکروفیلمها : ۱/۳۰۰ ]
[ ایضاح المکنون : ۱/۲۹۳ ؛ هدیة العارفین : ۱/۳۵۱]
تقویم البلدان ( جغرافیا - )
تألیف : ابوالفداء أیوبی ، اسماعیل بن علی بن مظفر (م۷۳۲ق)
ش ۲۵۹۷ ، نسخ ، ۷۲۱ قمری [مینوی : ۱۶۹ ؛ میکروفیلمها : ۱/۳۰۹ ]
[ هدیة العارفین : ۱/۲۱۴ ؛ معجم المطبوعات العربیة : ۱/۹۶۰؛ الذریعة : ۳/۲۲۷ و ۴/۹۰ و۳۹۶ ؛ الاعلام : ۱/۳۱۹]
(۸)
جامع الحکمتین
تألیف : ناصر خسرو قبادیانی (م ۴۸۱ق )
این کتاب در سال۱۳۳۲ ش توسط انستیتو ایران و فرانسه و بعد از آن در سال ۱۳۶۳ ش توسط انتشارات طهوری به چاپ رسیده است .
ش : ۲۳۹۳ [ مینوی : ۱۵۵ ]
[الذریعة : ۱۱/۱۶۲ ؛ الذریعة : ۲۲/۳۹۲]
(۹)
جنگ
تألیف :
۱- ترجمه حسن حصین محمد بن جزری ، جمال الدین افتخار (۱-۲۴ )
۲- نثر اللآلی علی حروف المعجم با ترجمه به نظم فارسی و دیباچه ی منثور و خاتمه ی منظوم (۳۵-۷۷)
۳- روزنامه ابومعشر بلخی به فارسی ( ۷۹-۸۴ )
۴- منتخب من خالصة الحقائق : ابوالقاسم محمود بن احمد بن حسن فارابی ( ۸۴-۱۰۵ )
۵- السبعیات یا المعلقات السبع ( ۱۰۵-۱۲۷ )
۶ – قصیده اشکنوانیه ( ۱۲۷-۱۳۴)
۷- قصیده در ستایش علی با مناجات عینیه علی علیه السلام ( ۱۳۴ )
۸- شرح قصیده بانت سعاد ( ۱۳۴- ۱۵۰)
۹- اوراد فتحیه و دعوات الاسبوع مروی عن الائمة (۱۵۰-۱۵۸)
۱۰- سخنان بزرگان (۱۵۸-۱۶۱)
۱۱- من حکمیات الافلاطونیة ( ۱۶۸-۱۷۳)
۱۲- منتخب ذیل شفاء القرآء یوسف بن محمد خوارزمی عبدی (۱۷۳-۱۷۸)
۱۳- کلام محقق قطب الأولیاء سعد الدین الحمویه در تعابیر حروف هجاء ( ۱۷۸-۱۸۰)
۱۴- رسالة فی معرفة الله و معرفة الانسان ، محیی الدین ابن عربی ( ۱۸۰-۱۸۴)
۱۵- سخنان عرفا (۱۸۲-۱۸۴)
۱۶- لمعات عراقی (۱۸۴-۱۹۵)
۱۷- کلمات حکما و عرفا با عنوان فصل فصل ( ۱۹۵-۱۹۹)
۱۸- اسماء الله (۱۹۹-۲۰۲)
۱۹- صفات امام زمان (۲۰۳)
۲۰- پراکنده های عرفانی و اسناد حرزیمانی به فارسی و داستان بیعت با امام زمان به عربی ( ۲۰۲-۱۰۴)
۲۱- الهی نامه خواجه عبدالله انصاری ( ۲۰۴-۲۱۳)
۲۲- مونس العشاق شهاب الدین سهروردی (۲۱۵-۲۱۸)
۲۳- کنز الرموز امیر حسینی (۲۱۸-۲۳۰)
۲۴- پاسخ محمد نوربخش به پزشکی ( ۲۳۰-۲۳۳)
۲۵- دستورنامه نزاری قهستانی بارجندی (۲۳۳-۲۴۱)
۲۶- پندنامه عبید زاکانی (۲۴۱-۲۴۲)
۲۷- ده فصل عبید زاکانی (۲۴۲-۲۴۶)
۲۸- شعب الایمان جلال بن محمد بن عبیدالله قاینی (۲۴۶-۲۴۸)
۲۹- شرح البردة سعد الدین فارسی (۲۴۸-۲۵۳)
۳۰- قصیده شیخ محمد بن شرف الدین اسفراینی درباره سلسله طریقت اوست (۲۵۳ )
۳۱- نصاب عربی به فارسی (۲۵۳-۲۶۷)
۳۲- کلمات خواجه بهاء الدین محمد نقشبند نوشته ی محمد بن محمد حافظی بخاری عارف (۲۶۸-۲۸۴)
۳۳- کلمات خواجه عبدالله انصاری (۲۸۴-۲۸۷)
۳۴- داستانی از فرزند نامه محمد غزالی (۲۸۷-۲۸۸)
۳۵- نقل هشت فایده که حاتم اصم از شقیق گرفته بود پس از ذکر مقدار فرسخ و نقل قرآن سال ۵۸۱ انوری واجرای آن (۲۸۸)
۳۶- جام جهان نما احتمالا از مغربی (۲۹۰-۲۹۶)
۳۷- آغاز و انجام محمد احمدی به روش حروفیان و عرفانی (۲۶۳-۲۶۵)
۳۸- لوایح عشره ، محمد احمدی به فارسی ( ۲۶۶-۳۰۰)
۳۹- رساله آفاق و انفس ناصر خسرو قصیده فارسی ( ۳۰۰-۳۲۸)
۴۰- سلسله علاء الدوله سمنانی به نظم فارسی ( ۳۲۸-۳۳۰)
۴۱- سلسله علاء الدوله سمنانی در هشت بیت (۳۳۰)
۴۲- منتخبات دیوان سنائی (۳۳۰-۳۵۳)
۴۳- جمع مختصر در علم قافیه و صنایع شعری وحید تبریزی ( ۳۵۳-۳۷۲)
۴۴- بحور شعر در چند بیت فارسی (۳۷۲-۲۷۳)
۴۵- رسالة فی حقیقة القوافی فخر رازی به فارسی در شش اصل گویا از جامع العلوم است (۳۷۴-۳۷۵)
۴۶- لمولانا صدرالشریعة فی بحور الاصول ، به نظم عربی (۳۷۶-۳۷۷) والمرادفات به نظم فارسی (۳۷۶والمرادفات به نظم فارسی (۳۷۶) و بیان اللامات به فارسی ، ترکیب غریب عجیب فی النحو بعربی و نثر (۳۷۷) و بیان الهمزات الوصلیة ، به نظم فارسی و بیان صنایع النظم والنثر (۳۷۷-۳۷۹) به نثر فارسی
۴۷- کتاب القوافی : ناصرالدین ابوالمفاخر عمر بن عثمان بن الحسین بن شعیب الخبری (۳۷۹-۳۸۳) به عربی
۴۸- العروض درباره بحور است (۳۸۳-۳۸۵)
۴۹- عراضة العروضیین : ابوالفضل محمد بن خالد قرشی (۳۸۶-۳۹۶)
۵۰ – حقایق الحدایق فی شرح حدایق السحر للوطواط : رامی (۳۹۷-۴۱۸)
۵۱- گزیده دیوان عبدالواسع جلبی (۴۱۸-۴۱۹)
۵۲- گزیده ای از کلمات قصار علی (ع) با شرح تازی و پارسی (همان مائة کلمه جاحظ ) با ابیاتی در دنبال هر کلمه از محمد بن محمد بن عبدالجلیل رشیدی (۴۱۹-۴۴۵) نسخ و نستعلیق ۸۴۳
۵۳- دعای روز آدینه سفارش شیخ عزالدین طوسی (۴۴۵-۴۵۴)
۵۴- اوراد شیخ عبدالرحمن عرشی (۴۵۴)
۵۵- مناظره نفس و عقل یا رساله حکیم (۴۵۵-۴۶۸) نوشته ی ذق ۸۵۴ در چهار گفتار پس از چند فصل
۵۶- الادویة القلبیة ابن سینا (۴۶۸-۴۸۵) نوشته ی روز یکشنبه
ش ۴۷۹۵ ، نسخ ، ۸۵۵قمری ، ۴۸۵ گ [ مینوی : ۱۲۸ ؛ میکروفیلمها : ۱/۴۱۲ ]
(۱۰)
جنگ
تألیف : ؟
شامل خمسه نظامی ، رسائل افاضل ، غزلیاتتاکابر و رباعیات آنها ، غزلیات شیخ کمال ، مقطعات ابن یمین ، توحید و نعت و منقبت ، مفردات ، رباعیات و معمیات ، غزلیات ناصر ، حسین ، خسرو، سید جلال ، نزاری ، حافظ ، سلمان ، خواجو ، عماد ، اوحدی ، عراقی ، همام ، سعدی ، مولینا ، عطار ، ترجیعات
ش ۳۸۵۷ ، ۸۱۶ قمری ، ۷۵۲ گ [ مینوی : ۷۱ ]
(۱۱)
جنگ
تألیف : ؟
اشعار که عزلیات خواجه حافظ هم در آن است .
ش ۳۹۴۵ [ مینوی : ۶۸ ]
دیوان
تألیف : حافظ
ش ۴۹۴۵ ، ۸۱۳ قمری
ش ۳۸۵۷ ، ۸۱۶ قمری [ مینوی : ۶۶-۶۷]
(۱۲)
سرقات المتنبی فیما نظمه من الشعر ( ادب – عربی)
تألیف : العبیدی ، محمد بن احمد ( م ۴۳۳ ق )
در کشف الظنون نام این کتاب " الإبانة عن سرقات المتنبی " آمده است ، العبیدی و العمیدی هردو آمده است این کتاب در مصر به چاپ رسیده است .
ش ۴۰۳۵ ، نسخ ، سده پنجم ، ۸۵ گ [ مینوی : ۱۴۰ ؛ میکروفیلمها : ۱/۳۳۵ ]
[ کشف الظنون : ک۱/۷ ؛ معجم المطبوعات العربیة : ۲/۱۳۸۷؛ الاعلام : ۵/۳۱۴]
(۱۳)
شرح النجاة
تألیف : اسفراینی نیشابوری ، محمد بن علی بن أبی نصر ( م ؟ق)
ش ۲۴۳۱ ،نستعلیق ، ۴۴۸ گ [ مینوی : ۷۱ ؛ میکروفیلم ها : ۳/۲۷۱ ]
(۱۴)
شرح سیر العباد الی المعاد ( عرفان – فارسی )
تألیف : ؟
اصل کتاب از سنائی است .
ش ۳۲۴۱ ، نستعلیق ، گلشنی هروی ، ۸۸۵ قمری [ مینوی : ۱۰۵ ؛ میکروفیلمها : ۱/۱۳۲]
(۱۵)
شرح خطبه غراء ابن سینا
تألیف :
ش ۲۴۲۵ ، ۵۷ گ [ مینوی : ۱۰۸ ؛ میکروفیلمها : ۱/۱۳۰ ]
(۱۶)
شواهد النبوة لتقویة یقین اهل الفتوة ( عرفان – فارسی )
تألیف : جامی ، عبدالرحمن بن احمد ( م ۸۹۸ ق )
این کتاب بارها در لکهنو به چاپ رسیده است .
ش ۱/۳۲۷۹ ، ابراهیم بن حسن بن علی مشهدی هروی ، جمادی الاولی ۸۸۸ قمری ، ۱۶۳ گ [ مینوی : ۱۲۰ ؛ میکروفیلمها : ۱/۴۰۵ ]
[ کشف الظنون : ۲/۱۰۶۶ ؛ هدیة العارفین : ۱/۵۳۴ ؛ الذریعة : ۱۴/۲۴۵]
(۱۷)
کلیات
تألیف : جامی ، عبدالرحمن بن احمد ( م ۸۹۸ق )
شامل :
۱- شواهد النبوة لتقویة یقین اهل الفتوة ، ساخته ۸۷۳ ق (۵-۹۰ )
۲- نفحات الانس من حضرات القدس (۹۱-۲۴۴ )
۳- نقد النصوص فی شرح نقش الفصوص ساخته ی ۸۶۳ق (۲۴۵-۲۹۱) در آن از شرح قصیده تائیه ابن فارض از سعد الدین سعید فرغانی یاد شده است .
۴- شرح رباعیات در وحدت وجود (۲۹۲-۳۰۲)
۵- لوایح (۳۰۳-۳۱۲)
۶- لوامع (۳۱۳-۳۲۱) شرح قصیده میمیه فارضیه است .
۷- شرح قصیده تائیه یا نظم الدر (۳۲۳-۳۲۷)
۸- شرح بیت مثنوی (۳۲۹-۳۳۱)
۹- شرح بیت خسرو دهلوی (۳۳۱)
۱۰- اشعة اللمعات (۳۳۲-۳۶۳)
۱۱- مناسک حج (۳۶۴-۳۷۴) ساخته شعبان ۸۷۷ در بغداد ، نوشته ی روز پنجشنبه ۲۲ شعبان ۸۷۷ در ترنج گرد ص ع فهرستی دارد از همین کتابها و رساله ها و رساله های وجودیه و ترجمه ی حدیث ابوذر و سخنان خواجه پارسا و دفتر اول و ثانی و ثالث و ... و سبحة الابرار و یوسف و زلیخا و لیلی و مجنون و خردنامه اسکندری و ترجمه حدیث که در عکس دیده نمی شود .
ش ۴۲۰۷ ، نسخ ، پنجشنبه ، ۲۲ شعبان ۸۷۷ قمری ، ۳۷۳ گ [ مینوی : ۱۲۷ ؛ میکروفیلمها : ۱/۱۶۰ ]
(۱۸)
کلیله و دمنه
تألیف : ابن مقفع
ش ۴۲۱۳ ، نسخ ، حسین بن داود ، شوال ۸۸۰ قمری ، ۱۴۶ گ [ مینوی : ۹۹ ؛ میکروفیلم ها : ۱/۳۶۹ ]
(۱۹)
الکلیلة والدمنة
تألیف :
ش : ۴۲۱۳ ، حسین بن داود ، ۸۸۰ قمری ، ۱۴۶ گ [ مینوی : ۱۳۸ ؛ میکروفیلمها : ۱/۳۶۹ ]
ش : ۴۲۱۴ ، عبدالله بن محمد عمری ، ۶۱۸ قمری ، ۱۱۹ گ [ مینوی : ۱۳۸ ؛ میکروفیلمها : ۱/۳۶۹ ]
ش : ۴۰۹۵ ، عبدالله بن محمد عمری ، ۶۱۸ قمری ، ۱۰۷ گ [ مینوی : ۱۳۸ ؛ میکروفیلمها : ۱/۳۶۹ ]
(۲۰)
گرشاسب نامه
تألیف : اسدی طوسی
ش ۳۲۸۷ ، نستعلیق ، سلطان احمد هروی ، ۹۰۵ قمری ، ۳۰۶ برگ [ مینوی : ۱۲۲ ؛ میکروفیلمها ۱/۱۷۱ ]
(۲۱)
مجموعه
تألیف :
ش ۱۴۸۱۱ ، نستعلیق ، ۸۶۱ قمری ، ۱۴۸ گ [ مینوی : ۹۷ ؛ میکروفیلم ها : ۱/۶۶۵]
(۲۲)
مجموعه
تألیف :
شامل رساله های : ۱- سیرة الشیخ الرئیس و فهرست کتبه لأبی عبید الجوزجانی (۱پ -۱۳ر ) ؛ ۲- رسالة فی تقاسیم الحکمة لابن سینا ( ۱۳پ -۲۱ر ) ؛۳- رسالة فی القضاء والقدر له ( ۲۱پ – ۳۴ر ) ؛ ۴- القدر الذی وجد له من الحکمة المشرقیة له ( ۳۴پ – ۸۰ ر ) ؛ ۵- کتاب الحدود له ( ۸۰ پ – ۹۳ ر ) ؛ ۶- المسائل العشرینیة له ( ۹۳پ – ۱۱۰ پ ) ؛ ۷- مقاله له فی تعقب المواضع الجدلی ( ۱۱۱ر-۱۲۰ پ ) ؛ ۸- رساله الطیر ؛ ۹- القصیدة فی النفس ؛ ۱۰- الغربة الغریبة للسهروردی ؛ ۱۱- خطبة الشیخ الرئیس ؛ ۱۲- صفیر سیمرغ ( ۱۲۷ر-۱۲۸ ر )
ش ۴۸۵۲ ، نسخه در جمادی الأولی ۶۵۳ در تملک محمد بن محمد بن اسحاق بوده است [ مینوی ::۱۱۱ ؛ میکروفیلمها : ۱/۶۶۴ ]
(۲۳)
مجموعه
تألیف :
شامل رساله های : ۱- رسالة فلسفیة من املاء سعدالدین رشید الاسلام اسعد بن سعید( ۱-۵ ) ؛ ۲- السیرة یا تاریخ الشیخ الرئیس ابن علی سینا ( ۵-۱۴ ) ؛ ۳- رسالة من کلام الحکیم الفاضل فضل بن احمد بن خلف رحمة الله درباره دانایی خدا و حرکت و سکون و عقل و نفس و طبیعت و عنصر ؛ ۴- رسالة من کلامه بالعجمیة فی ذالک المعنی ( ۲۷-۳۹ ) ؛ ۵- رساله در اثبات تجرد نفس و کیفیت ادراک ( ۴۰-۴۲ ) ؛ ۶- رساله فلسفیة ( ۴۳-۴۴ ) ؛ ۷- رسالة فلسفیة ( ۴۴-۴۷ ) ؛ ۸- فی الکثرة والوحدة ( ۴۷-۴۸ ) ؛ ۹- بندی به فارسی درباره شکل چهارم ( ۴۸-۴۹ ) ؛ ۱۰- رسالة الحکیم جمال الدین نجم الاسلام ( ۵۰-۵۷ ) ؛ ۱۱- عدة العقول وعمدة المعقول فی ایضاح مبانی الاصول نوشته ی فضل بن احمد بن خلف ( ۵۷-۷۰ ) ؛ ۱۲- فصل ان قیل ما وجه صحة کلمات یحکی عن ارباب الملک بانها کانت سبب کونه کلمة موسی و عیسی ( ۷۱-۷۳ ) ؛ ۱۳ – کتاب الحدود ابن سینا ( ۷۳-۸۸ ) ۱۴- صناعة المنطق نوشته ی المسترشد بن ععی بن محمد طبری
ش ۳۷۲۲ ، نسخ ، ۹۵ گ [ مینوی : ۱۱۲ ؛ میکروفیلمها : ۱/۴۰۵ ]
(۲۴)
مجموعه :
تألیف :
ش ۳۸۳۲ ، محمود کاتب خویی ، ششم ذی القعده ۸۶۶ [ مینوی : ۱۱۲ ؛ میکروفیلمها : ۱/۴۰۸ ]
(۲۵)
مجمع البحرین = ناظر و منظور
تألیف : محمد بن عبدالله کاتبی نیشابوری
ش ۴۲۲۰ ، [ مینوی : ۱۲۵ ]
(۲۶)
مسالک الأبصار فی ممالک الأمصار
تألیف : کرمانی عمری ، احمد بن یحیی بن محمد ( م ۷۴۹)
برای اولین بار در مصر به چاپ رسیده است .
ش ۲۴۲۲ ، ۱۴۱ گ [ مینوی : ۱۴۴ ؛ میکروفیلمها : ۱/۳۸۱ ]
[ کشف الظنون : ۲/۱۶۶۲ ؛ معجم المطبوعات العربیة : ۱/۲۰۵ ؛ الاعلام : ۱/۲۶۸]
(۲۷)
وفیات الأعیان وأنباء ابناء الزمان
تألیف : ابن خلکان ، احمد بن محمد ( م ۶۸۱ق )
ش ۳۵۳۵ ، محمد بن أبی بکر بن محمد بن السابق الشافعی ، [ مینوی : ۱۴۷ ؛ میکروفیلمها : ۱/۳۹۷ ]
[کشف الظنون : ۲/۲۰۱۷ ؛ ]
--------------------------------------------------------------------------------
[۱] . A.J.Arberry
[۲] . Ch.Betty
[۳] . E.Blochet
[۴] . B.W.Robinson
[۵] . J.V.S.Wilkinson
[۶] . نادره کاران : ۳۵۰
[۷] . همان : ۳۴۹
[۸] . از باب نمونه می توان به مقالاتی چون نسخه های قدیم گرشاسپ نامه ، ترجمه تفسیر طبری ، کتاب شرح تعرف ، هدایة المتعلمين در طب ، کتاب طبقات صوفیه انصاری و بسياری از مقالات دیگر که در مجلاتی چون یغما ، آریانا ، فرهنگ ایران زمین ، سخن و ... منتشر گردید اشاره نمود.
[۹] . نادره کاران : ۳۴۹
[۱۰] . Helmut Ritter
[۱۱] . همان : ۳۱۲
[۱۲] . همان : ۳۱۱
نمایش ایمیل به مخاطبین
نمایش نظر در سایت
۲) از انتشار نظراتی که فاقد محتوا بوده و صرفا انعکاس واکنشهای احساسی باشد جلوگیری خواهد شد .
۳) لطفا جهت بوجود نیامدن مسائل حقوقی از نوشتن نام مسئولین و شخصیت ها تحت هر شرایطی خودداری نمائید .
۴) لطفا از نوشتن نظرات خود به صورت حروف لاتین (فینگلیش) خودداری نمایید .